Bu web sitesi yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve dini veya manevi tavsiye niteliği taşımaz. İçeriklerin doğruluğu ve güncelliği için çaba gösterilse de, herhangi bir hata veya eksiklikten kaynaklanabilecek sonuçlardan sorumluluk kabul edilmez. Kendi durumunuza uygun olarak bir uzmana veya güvenilir bir kaynağa danışmanız önerilir.
İbadetlerin daha düzenli ve unutulmadan yapılması adına Allah (cc), Müslümanlara bazı yardımcı araçlar vermiştir. Bu araçlardan biri de tesbihdir. Tesbih, Allah’ın isimlerinin ve sıfatlarının anıldığı zikrin düzenli bir şekilde yapılmasını sağlar. Ancak tesbihin kaç boncuktan oluştuğu, hangi dinlerde kullanıldığı ve nasıl kullanıldığı gibi pek çok soru merak edilir. Konuyla ilgili ayrıntılı bilgi almak için yazımızı okuyabilirsiniz.
Tesbih Nedir?
Tasbeeh, Arapça kökenli bir kelimedir. “Süslü, müzeyyen” anlamına gelen sebaha fiilinden türetilmiştir. Aynı zamanda “Allah’ı yüceltmek, tekbir getirmek” anlamına gelen tesbih kelimesinin anlamı da bu bağlamda kullanılabilir. Allah’ın isimlerini anarak O’nu yüceltmek, kendisini her türlü eksiklikten arındırmak anlamına gelen tesbih, kelime olarak da Allah’ın eksikliklerden uzak olduğunu kabul ve tasdik etme anlamına gelir. Kısaca tesbih; Allah’ı zikretmek, Allah’ın isimlerini anmak anlamına gelir.
Dinimize göre tesbih, yalnızca Allah’ı zikretmek için kullanılmaz. Aynı zamanda belirli bir düzen ve sayıya göre yapılır. Bu sayıyı hatırlamak ve zikrin düzenli bir şekilde yapılmasını sağlamak için kullanılan araçlara da tesbih denir.
Tesbihin Kaç Boncuğu Vardır?
Farklı özelliklere sahip olan çeşitli tesbihler bulunsa da en yaygın olanı 33 boncuklu olanıdır. Bunun yanı sıra 99 boncuklu ve 1001 boncuklu olanları da bulunmaktadır.
33 Boncuklu Tesbih
33 boncuklu tesbih, en yaygın olan ve en fazla kullanılan tesbihtir. Genellikle “namaz tesbihi” olarak da adlandırılır. Tesbihin bu ismi almasının nedeni, namaz sonrası yapılması gereken zikirlerin 33’er adet olmasıdır. Namaz sonrası Fatiha ve İhlâs sureleri okunduktan sonra, Allah’ın isimleri zikredilir. Bu zikirler şu şekilde yapılır:
- Subhanallah: 33 kere
- Elhamdulillah: 33 kere
- Allahu Ekber: 34 kere
Tesbihin kaç boncuğu olduğu sorusuna sıkça sorulan “namaz tesbihinde kaç boncuk var?” sorusunun cevabı da bu maddeden anlaşılmaktadır. Namaz tesbihinde 33 boncuk bulunur.
99 Boncuklu Tesbih
Daha az yaygın olan 99 boncuklu tesbih, genellikle Arap kültüründe tercih edilen bir modeldir. Zikri bir düzen içerisinde yapmayı kolaylaştıran 99 boncuklu tesbihde 99 adet düğüm veya boncuk bulunur. Bu düğümlerin her biri Allah’ın isimlerinden birine karşılık gelir.
1001 Boncuklu Tesbih
1001 boncuklu tesbih, daha nadir rastlanan bir modeldir. Genellikle Arap dünyasında görülen bu tesbihin her bir boncuğu Allah’ın 99 isminin tekrarı için kullanılır.
Tesbih Nasıl Kullanılır?
Tesbihin kullanım şekli kişinin el alışkanlığına göre değişiklik gösterse de genel kullanım şekli şu şekildedir:
- Sağ elin baş parmağı ile işaret parmağı arasında tutulur.
- Tesbihin ortası boşta kalacak şekilde baş parmakla döndürülerek kullanılmaya başlanır.
- Her boncuğa gelindiğinde bir zikrin söylenmesi gerekir.
Bazı kişiler tesbihi tamamen parmaklarıyla çevirerek kullanır. Bazıları ise soldaki işaret parmağı ile sağdaki baş parmağı arasında çevirir.
Tesbihin genel kullanım şekli bu şekilde olsa da tarihi süreçteki gelişiminden de bahsedilmesi gerekir. Kimi İslam tarihçilerinin rivayetine göre ilk defa Hz. Davut’un kullandığı bilinen tesbih, daha sonraları Hz. Peygamber döneminde de kullanılmıştır. Hz. Peygamber’in bu konudaki tavsiyeleri ile birlikte sahabeler arasında da yaygınlaşmaya başlamıştır.
Tarih boyunca farklı şekillerde kullanılagelen tesbih zamanla günümüzdeki şeklini almıştır. Yüzyıllar önce yapılan ve her bir boncuğu elle dizilen modern tasarımlar günümüzde de çokça tercih edilmektedir.
Yeni nesil teknolojiyle birlikte tasarlanmış olan otomatik elektronik tesbihler de bulunmaktadır. Geleneksel kullanımın daha pratik hale gelmesini sağlayan bu otomatik modeller de giderek yaygınlaşmaktadır.
Tesbihin Hikmeti Nedir?
Müslümanların kullandığı araçlardan biri olan tesbihin hikmetine dair çeşitli rivayetler vardır:
- Kuran-ı Kerim’deki Ayetler: “Kendisiyle zikredilen Allah’ın dışında hiçbir ilah olmayan” anlamındaki La ilahe illa huve ayeti, İhlas Suresi’nin ilk ayeti olan Qul Huellahu ehad, Araf Suresi 54-56, Müminun Suresi 91-93, Ahzab Suresi 21, Hadid Suresi 4, Cahr Suresi 41, Rûm Suresi 31, A’raf Suresi 206, Nahl Suresi 24, İsrâ Suresi 16-19, Muhammed Suresi 38-39, Müzzemmil Suresi 20, Kehf Suresi 28-29, Ali İmran Suresi 39-42
- Peygamberimizin Hadisleri: Peygamber Efendimiz’in “Sizin en hayırlılarınız Allah’ı anmayı en çok sevenlerinizdir.” buyruğu (Buhârî) ve “Kalbi Allah’ı anmayan kimseye benzemeyen kimsenin durumuna benzetiniz.” (İbn Mâce) hadisleri de zikrin önemine işaret eden rivayetlerdendir.
- Tarihsel Süreç: Tesbihe dair ilk bilgiler Hz. Davut’a aittir. Daha sonra Peygamberimizin döneminde de kullanılmıştır. Zamanla farklı şekillerde kullanılmaya devam edilmiştir.
Kuran ayetleri ve Peygamberimizin hadisleri, Müslümanlar için Zikrin önemini ortaya koyan iki önemli kaynak olarak değerlendirilmektedir.
Tesbih Hangi Dinlerde Vardır?
Tesbih, yalnızca Müslümanların kullandığı bir araç değildir. Farklı dinlerde de farklı isimlerle anılarak kullanılır.
Müslümanlıkta Tesbih Kullanımı
Müslümanların kullandığı araçlardan biri olan tesbih; Allah’ın isimlerini anarak O’nu yüceltmek amacıyla kullanılır. Genellikle Fatiha ve İhlas surelerinin okunmasının ardından, namaz bitiminde çekilir.
Kristiyanlıkta Tesbih Kullanımı
Dini inançları gereği farklı isimlerle anılan tesbih, Hristiyanlıkta da kullanılır. Genellikle “Tespih” veya “Mekik” olarak adlandırılır.
Tespih; Katoliklerin dua etmeye yarayan aletidir ve genellikle ahşap veya plastikten imal edilir. Her biri farklı anlamlara gelen düğümlerin sayısı ülkeye ve kültüre göre değişiklik gösterir.
Buddizmde Tesbih Kullanımı
Buddizm inancına sahip kişilerin kullandığı tesbihe “Mala” denir. Genellikle Ahşap veya taşlardan imal edilen mala; dua etmek, meditasyon yapmak ve zihni toplamak için kullanılır. Genellikle Budistlerin kullandığı mala da farklı türlerde ve sayılarda olabilir.
Tesbih Kullanımının Faydaları Nelerdir?
Tarihi süreç içinde farklı şekillerde kullanılan tesbihe dair çeşitli rivayetler vardır. Bunlar arasında en dikkat çekenleri şunlardır:
- Kuran-ı Kerim’deki Ayetler: “Kendisiyle zikredilen Allah’ın dışında hiçbir ilah olmayan” anlamındaki La ilahe illa huve ayeti, İhlas Suresi’nin ilk ayeti olan Qul Huellahu ehad, Araf Suresi 54-56, Müminun Suresi 91-93, Ahzab Suresi 21, Hadid Suresi 4, Cahr Suresi 41, Rûm Suresi 31, A’raf Suresi 206, Nahl Suresi 24, İsrâ Suresi 16-19, Muhammed Suresi 38-39, Müzzemmil Suresi 20, Kehf Suresi 28-29, Ali İmran Suresi 39-42
- Peygamberimizin Hadisleri: Peygamber Efendimiz’in “Sizin en hayırlılarınız Allah’ı anmayı en çok sevenlerinizdir.” buyruğu (Buhârî) ve “Kalbi Allah’ı anmayan kimseye benzemeyen kimsenin durumuna benzetiniz.” (İbn Mâce) hadisleri de zikrin önemine işaret eden rivayetlerdendir.
- Tarihsel Süreç: Tesbihe dair ilk bilgiler Hz. Davut’a aittir. Daha sonra Peygamberimizin döneminde de kullanılmıştır. Zamanla farklı şekillerde kullanılmaya devam edilmiştir.
Bütün bunlar Müslümanların kullandığı araçlardan biri olan tesbihe dair tarihten günümüze kadar gelen rivayetlerdir.